دریاچه ارومیه در چه صورتی به حالت اولیه خود برمی شود؟ ، انتقال آب از تونل 36 کیلومتری به این دریاچه یک لحظه قطع نخواهد شد - مجله افتخار

خبرنگاران آنلاین - پروانه بندپی: حجم آب دریاچه ارومیه اکنون حدود 3 میلیارد مترمکعب است. درحالی که حجم آب این دریاچه سال گذشته 5 میلیارد و 290 میلیون مترمکعب بود و در سال 1375 و در شروع بحران خشکسالیِ این دریاچه زیبا 30 میلیارد مترمکعب. حالا تنها 10 درصد از آن حجم بزرگ به جای مانده است؛ یعنی فقط 3 میلیارد مترمکعب.

هفته گذشته تونل 36 کیلومتریِ انتقال آب از سد کانی سیب به سمت دریاچه ارومیه با حضور رییس جمهور به بهره برداری رسید. این پروژه که کار اجرایی آن از سال 1394 شروع شده بود و روز 5 اسفند فاز اول آن افتتاح شد، قابلیت آبرسانی سالانه حدود 500 میلیون مترمکعب آب مازاد به دریاچه ارومیه را دارد.

طراحی این تونل به این شکل است که آب از مخزن سد کانی سیب وارد تونل انتقال 36 کیلومتری می گردد، پس از آن با ورود به کانال 11 کیلومتری، به رودخانه گدار می رسد و بعد از طی 28 کیلومتر مسیر این رودخانه، وارد دریاچه ارومیه می گردد.

انتقال آب به دریاچه ارومیه حتما حالش را بهتر می نماید

خبرنگاران آنلاین درباره تونل انتقال آب کانی سیب و این که آیا این تونل می تواند دریاچه ارومیه را احیا و شرایط بحرانی را از سر آن دور کند، با پروفسور ناصر آق، پژوهشگر محیط زیست و عضو هیأت علمی دانشگاه ارومیه مصاحبه نموده است.

پروفسور آق در این رابطه می گوید: من چند سال پیش مقاله ای نوشتم و 6 راه چاره برای احیای دریاچه ارومیه ارائه دادم که یکی از این راه چارهها انتقال آب زاب یا همان تونل انتقال آب کانی سیب به دریاچه ارومیه بود. اما این طرح، یکی از راه چارهها برای جبران بخشی از کمبود آب دریاچه است. وگرنه هیچ وقت هیچ پروژه ای به تنهایی نمی تواند این دریاچه را احیا کند.

این استاد دانشگاه می گوید: با توجه به این که بحران آب در منطقه زیاد است، پتانسیل فراوری آب بسیار پایین آمده، اقلیم تغییر نموده، کشاورزی توسعه پیدا نموده، مصرف آب بسیار افزایش یافته، با وجود همه اینها ما احتیاج داریم که از هر منبعی که بتوانیم، بخشی از احتیاج دریاچه ارومیه را تامین کنیم تا در آینده فاجعه زیست محیطی اتفاق نیفتد و تونل انتقال آب کانی سیب، یکی از این منابع است.

دکتر آق می گوید: این پروژه انتقال آب سال 1394 شروع شد و در فاز اول که ماه جاری اجرا شد، 300 میلیون مترمکعب آب وارد دریاچه شد. بعلاوه قرار است در فاز دوم 180 میلیون مترمکعب و در فاز سوم 120 تا 180 میلیون مترمکعب آب به دریاچه برسد که جمعا به 600 میلیون مترمکعب می رسد. این طرح قطعا بخشی از احتیاج آبی دریاچه را تامین می نماید اما دریاچه مسائل زیادی دارد که اگر به همه آنها رسیدگی و توجه نگردد، یاری زیادی به احیای دریاچه نخواهد کرد.

این پژوهشگر محیط زیست ادامه می دهد: خوشبختانه انتقال آب این تونل دائمی است که آب را از یک کانال 11 کیلومتری وارد رودخانه گدار می نماید و از آنجا به دریاچه ارومیه می رساند و این ورود آب در طول سال ادامه دارد و یک لحظه قطع نخواهد شد و قطعا در بهبود حال دریاچه بی تاثیر نیست. به شرطی که در بقیه برنامه ها هم جدی باشیم و همزمان آنها را هم اجرایی کنیم. البته الان دارند کوشش زیادی می نمایند که آب پساب تصفیه خانه ها را هم به دریاچه ارومیه بریزند. البته از قدیم هم پساب های تصفیه خانه ها چه تصفیه شده و چه تصفیه نشده به این دریاچه ریخته می شد و چیز جدیدی نیست. ولی قبلا به وسیله زهکش انتقال می یافت که گاهی به دریاچه نمی رسید و الان دارند لوله گذاری می نمایند که کل آب به دریاچه برسد.

دکتر آق با تاکید بر این که همه راه ها باید به کار گرفته گردد تا دریاچه تا حدودی احیا گردد، می گوید: ما قبلا انتقال از آب پشت سدها را هم به دریاچه داشتیم که متاسفانه طی 2 سال گذشته به شدت کمبود بارندگی داشتیم و شاید الان فقط نصف مخازن سدها پر باشد و امکان انتقال آب سدها فعلا امکان پذیر نیست. مگر این که طی 2 ماه آینده بارندگی های خوبی داشته باشیم که از حالا معین نیست.

احیا باید طوری باشد که آب، روی نمک را بپوشاند

این استاد دانشگاه تاکید می نماید: یکی از بزرگ ترین کارهایی که باید برای احیای دریاچه ارومیه انجام می شد و دارند برایش کوشش هم می نمایند و پروژه های متعددی هم اجرا شده، کاهش مصرف آب بخش کشاورزی است. البته من معتقدم اگر نیمی از برنامه ها هم اجرا شوند، دریاچه ارومیه به طور کامل احیا نخواهد شد و با وجود به کارگیری همه راه چارهها فقط نیمی از دریاچه ارومیه را می توانیم احیا کنیم. چون دریاچه ارومیه آن قدر بزرگ است و آن قدر خشک شده که با این آب ها نمی توان کل آن را احیا کرد.

این پژوهشگر محیط زیست می گوید: دریاچه ارومیه قبل از این که بحران کم آبی اش شروع بگردد، سالانه حدود 5 میلیارد مترمکعب ورودی آب داشت. ما این اندازه آب را الان نداریم. چون هم اقلیم تغییر نموده و هم مصرف آب بیشتر شده است. بنابراین ورودی آب خود به خود کمتر خواهد شد. طی 26 - 27 سال گذشته هم ورودی آب به دریاچه کم شد که منجر به خشک شدن فعلی دریاچه شد. ما در آینده هم هرگز نمی توانیم 5 میلیارد مترمکعب آب وارد دریاچه کنیم تا دریاچه به حالت سابق خود برگردد. برای همین فاز به فاز دارند جلو می روند و بر اساس این که چقدر آب موجود است، تصمیم می گیرند که چقدر از دریاچه را می توانند احیا نمایند.

پروفسور آق با بیان این که در حال حاضر حجم آب دریاچه ارومیه زیر 5 میلیارد مترمکعب است، می گوید: سال جاری سال خشکی بود و بارش ها ناچیز بود و در کل حوضه آبریز 99 میلیمتر سال جاری بارندگی داشتیم. قبل از بحران دریاچه ارومیه 360 میلیمتر بارندگی هم در طول سال داشتیم. بعد از شروع بحران بارندگی ها هم کم شد و الان به زیر 100 میلیمتر رسیده است. اگر سال 1402 بارش های بهاری را داشته باشیم، شاید بتواند هم مستقیم روی دریاچه تاثیر بگذارد و هم از پایین دست که برداشت آب صورت نمی گیرد، آب وارد دریاچه گردد. یعنی احتیاج است هم طبیعت یاری کند و هم مسئولین برنامه ریزی نمایند تا دریاچه را بتوان در حد قابل قبولی احیا کنیم که حداقل آب، روی نمک ها را بپوشاند که در آینده درگیر طوفان نمک و تبعات آن نشویم.

بیشتر بخوانید؛

• دریاچه ارومیه باید کوچک گردد؛ پیشنهاد متفاوت برای نجات دومین دریاچه شور دنیا | تنها یک دهم از دریاچه به جای مانده؛ از مدل آمریکایی ها استفاده گردد