زانو درد؛ علل، انواع و راه های درمان آن - مجله افتخار

زانو درد (Knee Pain) چیست؟

زانو درد یکی از مسائل شایع سیستم اسکلتی است که اغلب افراد در طول زندگی به آن دچار می شوند. مفصل زانو یکی از مهم ترین و پرتحرک ترین مفاصل بدن است و به دلیل وارد شدن فشار ناشی از وزن بر روی آن احتمال آسیب پذیری آن و بروز انواع بیماری ها در آن افزایش می یابد. دلایل و عوامل مختلفی می تواند موجب وارد شدن آسیب به زانو و بروز زانودرد شوند و بسته به این که کدام قسمت زانو دچار آسیب شده علائم و عوارضی را ایجاد می کنند. مکان و شدت درد زانو بسته به علت آن متفاوت بوده و برخی از اوقات ورم و خشکی زانو، سرخی و داغ شدن آن، ضعف و ناتوانی زانو، صدای تق تق و یا خرد شدن و ناتوانی در صاف کردن کامل زانو نیز با درد همراه باشد. همچنین باید خاطر نشان کرد که بیماری ها و مسائل همچون ورم مفاصل، نقرس و عفونت نیز می توانند باعث زانو درد شوند.

از سوی دیگر زانو درد می تواند مزمن و یا موقت باشد. زانو درد موقت با زانو درد مزمن متفاوت است. بسکمک از افراد به علت آسیب یا تصادف، زانو درد را موقتا تجربه می کنند. زانو درد مزمن به ندرت بدون درمان خوب می گردد و همیشه به یک حادثه مربوط نمی گردد و اغلب نتیجه چندین علت و مشکل پزشکی است. درد مزمن زانو درد طولانی، همراه با تورم یا حساسیت در یک یا هر دو زانو است.

انواع زانو درد

1. آرتروز زانو (ساییدگی زانو): به علت از بین رفتن غضروف مفصل ایجاد می گردد و در حالات شدید مینیسک هم از بین می رود. علائم آن به صورت درد زانو و محدودیت حرکت و تورم زانو است.

2. ازگود اشلاتر: این بیماری اغلب در نوجوانان ورزشکار و به علت مستقیم شدن مکرر زانو ایجاد می گردد. در این بیماری برجستگی زیر کشکک دردناک و متورم می گردد.

3. کندرومالاسی کشکک (نرمی غضروف کشکک): در افرادی که زیاد می دوند و در خانم ها بیشتر مشاهده می گردد. در این بیماری استخوان کشکک به درستی در جای خود قرار نمی گیرد و در اثر حرکات مکرر در جلوی زانو غضروف آن آسیب می بیند. علائم کندرومالاسی، درد زانو به خصوص بعد از نشستن به مدت طولانی است. حرکات زانو ممکن است با صدا همراه باشد.

4. روماتیسم: مفاصل از محل های عمده درگیری در روماتیسم است. مفصل زانو هم ممکن است درگیر گردد. علامت عمده درگیری روماتیسمی زانو، درد و تورم آن است. در مراحل پیشرفته، مفصل زانو تغییر شکل می دهد.

5. بوریست زانو: در اطراف مفصل زانو کیسه هایی وجود دارد که به آن ها بورس می گویند. این کیسه ها به علل متفاوتی مانند عفونت یا وارد شدن ضربه می توانند ملتهب و دردناک شوند. به این عارضه بورسیت می گویند. علائم بورسیت های زانو معمولا بصورت درد زانو و تورم موضعی در قسمتی از زانو است.

6. عفونت مفصل زانو: بسیار مهم است و باید اورژانسی درمان گردد. علائم عفونت زانو بصورت درد و تورم زانو و تب است. درمان آن در بیشتر اوقات عمل جراحی و استفاده از آنتی بیوتیک است. گاهی عفونت زانو مزمن می گردد. در این صورت ممکن است موجب آسیب استخوان های اطراف مفصل هم بگردد.

دلایل زانو درد چیست؟

زانو درد می تواند به علت آسیب های وارده به زانو، مسائل مکانیکی، انواع آرتروز و سایر مسائل ایجاد گردد. از جمله مهمترین دلایل زانو درد عبارتند از:

1. آسیب ها: آسیب زانو می تواند روی هر یک از رباط ها، تاندون ها یا کیسه های پر از مایع (بورسا) که مفصل زانو شما را احاطه می کنند، باشد. همچنین صدمات وارده به زانو می تواند استخوان ها، غضروف ها و لیگامان های شکل دهنده مفصل را تحت تاثیر قرار دهد. برخی از آسیب های رایج زانو عبارتند از: آسیب رباط صلیبی قدامی (ACL)، آسیب ACL به معنای پاره شدن رباط صلیبی قدامی است. رباط صلیبی قدامی یکی از چهار رباطی است که سبب اتصال استخوان قلم پا (تیبیا) به استخوان ران (فمور) می گردد. آسیب ACL در افرادی که بسکتبال، فوتبال یا سایر ورزش هایی که نیاز به تغییر ناگهانی در راستا دارند را بازی می کنند، رایج است.

2. شکستگی ها: استخوان های زانو، از جمله کشکک زانو (پاتلا)، می توانند در هنگام تصادف با وسایل نقلیه موتوری یا سقوط از ارتفاع شکسته شوند. افرادی که استخوان هایشان تحت تأثیر پوکی استخوان تضعیف شده است، ممکن است به راحتی با راه رفتن اشتباه و یا قدم برداشتن نادرست، دچار شکستگی زانو شوند.

3. پارگی منیسک: منیسک از جنس غضروف سخت و لاستیک مانندی تشکیل شده است و به عنوان یک جاذب شوک بین استخوان قلم پا (تیبیا) و استخوان ران (فمور) عمل می کند. اگر در حالی که منیسک وزن شما را تحمل می کند به طور ناگهانی زانوی خود را بپیچانید، منیسک می تواند پاره گردد.

4. بورسیت (التهاب تاندونسیت زانو): برخی از آسیب های زانو باعث التهاب در بورسا می گردد. بورسا کیسه های کوچکی حاوی مایع است که مانند بالشتک از خارج مفصل زانو را حمایت می کنند و به تاندون ها و رباط ها این امکان را می دهند که به آرامی روی مفصل سر بخورند و حرکت کنند.

5. کیست بیکر (معروف به کیست نانواها): تشکیل مایع سینوویال (مایع روان کننده مفصل) در پشت زانو.

6. دررفتگی استخوان پاتلا (کشکک زانو): زمانی که استخوان پاتلا که جلوی زانو را پوشانده است از محل اصلی خود خارج گردد، رخ می دهد. ضمناً معمولا در رفتگی به سمت خارجی زانو است. همچنین در برخی موارد ممکن است پاتلا در رفته باشد که شما قادر به دیدن جابجایی باشید.

7. درد پا یا لگن: اگر درد پا یا لگن دارید، ممکن است برای کاهش درد مفاصل دردناک شیوه راه رفتن خود را تغییر دهید. اما این تغییر در راه رفتن می تواند فشار بیشتری روی مفصل زانوی شما ایجاد کند. در برخی موارد، مسائل در ران یا لگن ممکن است به صورت درد ارجاعی در زانو دیده گردد.

8. تومور های استخوانی: استئوسارکوم (دومین سرطان شایع در استخوان)، اغلب در زانو رخ می دهد.

10 حرکت کششی زانو به منظور برطرف درد و انعطاف پذیری

زانو درد چه علائمی دارد؟

از آن جا که زانو درد دلایل متفاوتی دارد، علائم مختلفی هم می تواند داشته باشد. مواردی که در زیر به آن ها اشاره می کنیم از رایج ترین نشانه های زانو درد هستند.

قرمز شدن ناحیه زانو و داغ شدن آن

احساس درد در حین دراز کردن یا خم و راست کردن زانو

عدم حفظ تعادل هنگام راه رفتن و کنترل نداشتن روی زانو ها

لنگان راه رفتن و تحمل کردن درد

تکان نخوردن زانو که در اصطلاح به آن قفل شدن می گویند

ورم کردن و حس خشک شدن غضروف ها

شنیدن صدا از زانو هنگام خم و راست کردن

حساس شدن نسبت به لمس ناحیه زانو

در رفتگی زانو

پارگی عضلات یا تاندون

تب کردن به علت وجود عفونت

احساس درد شدید در ناحیه زانو زمانی که برای مدت طولانی نشسته یا ایستاده اید

عدم تحمل وزن روی پا ها

صاف نشدن زانو

سخت بودن رفت و آمد از طریق پله

چه عواملی خطر ابتلا به زانو درد را افزایش می دهند؟

همیشه عواملی وجود دارد که خطر ابتلا به زانو درد در افراد را افزایش می دهد. شایع ترین این عوامل عبارتند از:

1. سن: در واقع با افزایش سن به علت کهولت سن، شانس درد های استخوانی افزایش می یابد.

2. اضافه وزن: اضافه وزن یا چاقی باعث افزایش فشار، حتی در فعالیت های معمول روزانه مانند راه رفتن یا بالا و پایین رفتن از پله ها، در مفصل زانو می گردد. همچنین با افزایش سرعت تخریب غضروف مفصلی، خطر ابتلا به استئوآرتریت بیشتر می گردد.

3. عدم انعطاف پذیری و قدرت عضلات: فقدان قدرت و انعطاف پذیری عضلات یکی از علل اصلی آسیب زانو است. عضلات خشک و یا ضعیف زانو را کمتر حمایت می کنند، زیرا به اندازه کافی فشار وارده بر مفصل را جذب نمی کنند.

4. برخی از ورزش ها: برخی از ورزش ها نسبت به سایر ورزش ها فشار بیشتری روی زانو اعمال می کنند. اسکی آلپی (با چکمه های سفت و سخت و به دلیل احتمال سقوط در حین اسکی)، پرش های بسکتبال و و ضربه های تکراری که زانو حین دویدن و پریدن متحمل می گردد، باعث افزایش خطر آسیب زانو می گردد.

5. آسیب قبلی: داشتن آسیب قبلی زانو احتمال آسیب مجدد زانو را افزایش می دهد.

البته باید توجه داشت که عوامل دیگری نیز وجود دارند که خطر ابتلا به زانو درد مزمن را افزایش می دهند. این عوامل عبارتند از:

1. آسیب ساختاری: آسیب به ساختار زانو که می تواند سبب خونریزی و تورم گردد و در صورت عدم درمان، مسائل مزمن ایجاد کند.

2. کشیدگی و پیچ خوردگی مفصل

3. استفاده زیاد از مفصل

4. عفونت

5. شرایط نامناسب بدن در هنگام انجام فعالیت بدنی

6. عدم گرم کردن یا خنک کردن قبل و بعد از فعالیت بدنی و ورزش

7. کشش نامناسب عضلات

زانو درد را چگونه می توان تشخیص داد؟

در ابتدا پزشک در مورد شرایط کلی سلامت بیمار و تعیینات درد زانوی او (از کی شروع شده، شدت آن چقدر است، چه چیزی آن را بهتر یا بدتر می کند و غیره) سؤالاتی را می پرسد. در مرحله بعد، زانو معاینه می گردد که این معاینه شامل خم و راست کردن زانو تا حد ممکن، بررسی پایداری رباط ها و ارزیابی هرگونه حساسیت به لمس یا تورم می گردد. اغلب اوقات، مقایسه نتایج معاینه زانوی دردناک با زانوی دیگر به تشخیص کمک می کند. گاهی اوقات به بررسی بیشتری نیاز است، که در این صورت از آزمایش های زیر برای تشخیص علت درد زانو استفاده می گردد؛

1. تست های رادیولوژی: عکس های رادیولوژی معمولی می توانند شکستگی ها و تغییرات مخرب در زانو را نشان دهند. با استفاده از ام آر آی بافت های نرم زانو از لحاظ هرگونه پارگی رباط یا آسیب دیدگی غضروف و عضلات بررسی می شوند.

2. آزمایش های خون: اگر احتمال نقرس، ورم مفاصل یا سایر عارضه های پزشکی وجود داشته باشد، پزشک دستور به انجام آزمایش خون می دهد.

3. نمونه برداری از مایع مفصلی (آرتروسنتز): برداشتن کمی از مایع موجود در مفصل زانو، بهترین راه برای تشخیص برخی از عارضه ها است. برای این کار در یک شرایط استریل، سوزن کوچکی وارد مفصل زانو شده و مقداری مایع از آن کشیده می گردد. سپس مایع به دست آمده برای ارزیابی به آزمایشگاه فرستاده می گردد.

زانو درد چگونه درمان می گردد؟

همانگونه که پیش از این اشاره شد، زانو درد به دلایل متعددی بروز می کند و انواع مختلفی دارد. همین امر سبب می گردد که درمان زانو درد بنا به علت و نع آن متفاوت باشد و این امر را فقط پزشک متخصص می تواند تشخیص و تجویز کند. روی هم رفته درمان زانو درد با یکی از روش های کلی ذیل صورت می پذیرد:

درمان فیزیوتراپی

دارو

عمل جراحی

دارو های تزریقی

همچنین برای درمان درد زانو، روش های درمانی پیشرفته و با حداقل تهاجم وجود دارد که می تواند نتایج بسیار خوبی به دنبال داشته و به شما کمک کند که به فعالیت ها و زندگی عادی خود باز شد. برخی از مهم ترین روش های درمانی که متخصصان زانو درد برای کاهش درد زانو از آن استفاده می کنند، عبارتند از:

1. پی آر پی: پلاسمای غنی شده با پلاکت (PRP) همانطور که از نام آن تعیین است پلاسمای متراکمی است که غنی از پلاکت می باشد. پلاکت ها در حقیقت سلول های خونی هستند که بیش از 30 نوع فاکتور رشد برای درمان بریدگی، زخم، و آسیب دیدگی بافت در آن ها وجود دارد. این سلول ها به فرآیند رشد و ترمیم بدن کمک می کنند. در این روش پلاسمای غنی شده با پلاکت به زانو تزریق می گردد و فاکتور های رشد موجود در این محلول باعث تسریع فرآیند بهبود آسیب دیدگی یا جراحت ایجاد شده در رباط های صلیبی قدامی و خلفی می گردد.

2. تزریق هیالورونیک اسید: برای درمان زانو درد هایی که ناشی از آرتروز باشد، می توان از تزریق یک داروی کاملاً طبیعی به نام هیالورونیک اسید استفاده کرد. این محلول دارویی به صورت کاملاً بدون درد به داخل مفصل زانو تزریق می گردد. بدن ما به طور طبیعی موادی به نام هیالگان تولید می کند که ماده مؤثره اصلی آن سدیم هیالورونات می باشد و هدف از ساخت آن، لغزنده و نرم کردن مفاصل است.

3. اوزون تراپی: تزریق اوزون به زانو می تواند درد را تسکین داده و کیفیت زندگی افراد مبتلا به آرتروز زانو افزایش دهد. اوزون درمانی زانو درد سبب مهار پروستاگلاندین ها و سایتوکاین ها شده و با افزایش میزان گلیکولیز گلبول قرمز خون موجب کاهش استرس اکسیداتیو می گردد. این امر منجر به افزایش مقدار اکسیژن آزاد شده به ناحیه مورد نظر و افزایش سرعت بهبودی می گردد.

4. طب سوزنی: کارآیی و تأثیر بالای روش طب سوزنی در تسکین انواع مختلف درد های زانو کاملاً به اثبات رسیده است. پزشکان متخصص ما از شیوه های مختلف طب سوزنی در قسمت هایی از بدن که دچار ورم و حساسیت شده است، استفاده می کنند تا فشار وارد بر اعصاب در آن ناحیه را که منجر به ایجاد درد شده است، کاهش دهند.

5. اولتراسوند: در روش اولتراسوند از انرژی امواج صوتی برای افزایش تکثیر سلول ها در ساختار ها و بافت های نرم اطراف زانو استفاده می گردد. این روش همچنین به پزشک شما امکان می دهد تا با حرکت دادن مفصل زانو در شرایط های مختلف در زمان عکسبرداری اولتراسوند، مسائل و آسیب دیدگی های احتمالی در اجزای داخلی زانو را چک کند.

6. الکتروتراپی: استفاده از روش های مبتنی بر محرک های الکتریکی از قبیل مگنت تراپی و TENS می تواند از طریق افزایش جریان خون در مفصل زانو که به نوبه خود باعث افزایش تأمین عناصر غذایی برای نواحی آسیب دیده می گردد، در کاهش درد زانو تأثیر زیادی داشته باشد.

7. ورزش های زانو: تمرین ها و ورزش های درمان فیزیکی شامل حرکات فعال و غیر فعال برای بافت های نرم احاطه کننده زانو و نیز ورزش هایی که برای تقویت عضلات چهارسر انجام می گردد، می تواند درد زانو را به طور قابل ملاحظه ای کاهش دهد و حمایت بیشتری برای مفصل زانو تأمین نماید. نکته بسیار مهم در مورد این ورزش ها آن است که هر حرکت ورزشی باید حتماً توسط یک پزشک متخصص باتجربه تجویز شده باشد و تحت نظارت او انجام گردد.

درمان های خانگی زانو درد

اگر آسیب دیدگی زانو جدی نباشد و در اثر فعالیت های روزانه به طور گذرا به وجود آمده باشد، میتوان با درمان های خانگی نیز به مداوای آن پرداخت تا به مراحل حادتر نرسد. در غیر این صورت باید به پزشک مربوطه مراجعه کرده تا تحت درمان دارویی قرار گیرید. در ادامه با برخی درمان های خانگی زانو درد آشنا خواهیم شد؛

1. استفاده از زانو بند طبی: استفاده از زانوبند طبی با حفاظت و نگهداری از مفصل های زانو از تحرک و آسیب بیشتر به زانو جلوگیری کرده و روشی ارزان قیمت برای پیشگیری و مراقبت از زانو می باشد.

2. کمپرس یخ: یکی از آسان ترین و بهترین کار هایی که برای تسکین درد و ورم زانو انجام می گردد، استفاده از کمپرس یخ است. این کار شریان های خونی را کوچک کرده و باعث می گردد جریان خون کمتر شده و در نتیجه درد نیز التیام یابد. برای انجام این کار نیاز به چند تکه یخ کوچک و یک حوله دارید. یخ ها را درون حوله بپیچید و روی موضع درد ده الی بیست دقیقه قرار دهید. برای نتیجه بهتر باید این کار را دو تا سه بار در روز انجام دهید.

3. فلفل قرمز: شاید برای شما هم جالب باشد که با این ماده طبیعی و خوراکی هم بتوان درد ها را تسکین داد. در فلفل قرمز ماده ای وجود دارد که آن را کپسایسین می نامند، هنگامی که آن را به محل درد می مالید ناحیه مورد نظر کم کم داغ می گردد و در نیتجه درد را کاهش می دهد. ترکیب فلفل قرمز با عسل یا روغن زیتون هم موثر است.

4. سرکه سیب: با از بین بردن سمومی که در زانو وجود دارند و افزایش خاصیت لغزندگی مفاصل به بهبود درد کمک می کند. سرکه سیب هم به صورت خوراکی و هم موضعی قابل استفاده است.

5. زنجبیل: درون زنجبیل ماده ای ضد التهاب است که به برطرف آرتروز زانو کمک می کند. مقداری از این ماده خوراکی را درون آب بریزید و اجازه دهید ده دقیقه بجوشد پس از صاف کردن مقداری آب لیمو و عسل به آن بیفزایید و در طول روز 2 فنجان از آن را میل کنید.

6. زردچوبه: کورکومین موجود در زردچوبه خاصیت ضد درد دارد. همچنین باعث کاهش روماتیسم شده و آنتی اکسیدانی قوی می باشد. روش استفاده برای زانو درد به این صورت است که به مقدار یکسان زردچوبه و زنجبیل را در آب جوشانده و میل کنید.

7. روغن زیتون: این ماده بی نظیر خاصیت ضد التهابی دارد و می تواند برای تسکین درد های زانو بسیار مؤثر باشد. به علاوه، روغن زیتون جریان خون را تحریک می کند و التهابات را کاهش می دهد. در این صورت کمی روغن را درظرفی گرم کنید و به حالت دورانی روی زانو ماساژ دهید. این کار را دو بار در روز تکرار کنید.

8. کلم: برگ های کلم ضد التهابی قوی هستند که به درمان درد های زانو کمک می کند. می توان این برگ ها را به شکل پماد استفاده کرد. 100 گرم برگ کلم را کاملا خرد کرده و با 5 قاشق آب مخلوط کنید. خمیر آماده شده را روی زانو بمالید و به کمک باند به مدت 20 دقیقه ببندید. سپس با آب ولرم بشویید.

9. مریم گلی: این درمان خانگی برای بهبود درد های زانو ناشی از ضرب خوردگی و تصادف مفید است. در این صورت 30 گرم برگ های مریم گلی را با 1 قاشق آب ولرم خوب له کنید تا به شکل خمیری در آید. آن را مستقیما روی زانو بگذارید و به مدت 10 دقیقه ماساژ دهید. این کار را تا زمانی که درد برطرف گردد تکرار کنید.

10. دانه های شنبلیله: می توانید از فواید دانه های شنبلیله در انواع غذا ها استفاده کنید. علاوه بر اینکه طعم پذیری دارد سرشار از ریز مغذی های مفید نیز است. مقداری از این دانه ها را در فر یا ماهیتابه حرارت دهید. سپس به شکل پودر در آورید و از آن در همه غذا ها استفاده کنید.

درمان و اصلاح گودی کمر با چند تمرین ورزشی ساده

چگونه می توان از ابتلا به زانو درد پیشگیری کرد؟

1. کاهش وزن: یکی از بهترین کار هایی که می توانید برای زانوی خود انجام دهید، کاهش وزن است. به ازای تقریبا هر نیم کیلو گرم وزن اضافی فشار بیشتری بر مفاصل شما اعمال می گردد و خطر آسیب زانو و ابتلا به استئوآرتریت افزایش می یابد.

2. درست ورزش کنید: از آنجا که عضلات ضعیف عامل اصلی صدمات زانو هستند، تقویت عضلات چهارسر ران و همسترینگ که از زانوی شما پشتیبانی می کنند، سودمند خواهید بود. آموزش و تمرین تعادل و ثبات کمک می کند تا عضلات اطراف زانوی شما موثرتر کار کنند، چون عضلات خشک و کوتاه می توانند منجر به آسیب زانو شوند، انعطاف پذیری عضلات مهم است. سعی کنید تمرینات انعطاف را در برنامه خود داشته باشید.

3. کفش طبی: پوشیدن کفش های طبی و تخت که از پای شما پشتیبانی می کنند و دردتان را تشدید نمی کنند.

4. اجتناب از خوابیدن به بغل (روی دست): از بالش در هر طرف بدن خود استفاده کنید تا مانع از چرخش شما به بغل گردد. هنگام دراز کشیدن، یک بالش بین زانوی خود قرار دهید.

5. تا حد ممکن بنشینید: اگر شما مجبورید بایستید، از ایستادن روی سطوح سخت بپرهیزید و وزن خود را به طور مساوی بر روی هر دو پا تقسیم کنید.