چطور بدون آسیب به کره زمین، غذای مردم دنیا را تأمین کنیم؟ - مجله افتخار

جمعیت جهان تا سال 2050، از مرز 10 میلیارد نفر خواهد گذشت؛ به همین خاطر گزارش تازهی از مؤسسه منابع جهانی (World Resource Institute) منتشر شده و راه حلهایی ارائه نموده است که چطور می توان غذای بیشتری را به صورت پایدار پرورش داد. طبق این گزارش، تأمین رژیم غذایی سالم برای جمعیت جهانی پیش بینی شده حدود 10 میلیارد نفر در سال 2050 و بعلاوه بهبود شرایط کره زمین، مستلزم تغییرات شگرفی در کشاورزی و نحوه فراوری غذا است. ریچارد وایت از مؤسسه منابع جهانی و از نویسندگان گزارش ایجاد آینده غذایی پایدار: گزارش نهایی، می گوید:

برای تحقق این هدف، راه حلهایی وجود دارد؛ اما این چالش بسیار بزرگ تر از حد انتظار ما بوده است.

در حال حاضر تقریباً از نیمی از زمین های سرسبز جهان به بخش کشاورزی اختصاص دارد که 90 درصد از آب آشامیدنی را مصرف می نماید و سالانه یک چهارم از گازهای گلخانه ای را که منجر به گرمایش جهانی می گردد، فراوری می نماید.

این در حالی است که از جمعیت هفت میلیارد نفری جهان، 820 میلیون نفر به علت عدم دسترسی یا عدم توانایی در خرید غذای کافی، دچار سوء تغذیه هستند. ریچارد وایت می گوید:

ما باید 30 درصد غذای بیشتر در همین مقدار زمین فراوری کنیم، دست از جنگل زدایی برداریم و انتشار گازهای کربن برای فراوری مواد غذایی را حدود دو سوم کاهش دهیم. برای اینکه زمین بیشتری به زمین کشاورزی تبدیل نگردد، باید پیشرفت های اساسی در کیفیت غذاها و مدیریت چرای حیوانات انجام گردد. بعلاوه به راه حلهایی احتیاج است تا طبق آن بتوان بیش از یک بار برداشت محصول در سال انجام داد و ضمناً باید تکنیک های بهتری برای فراوری محصول اتخاذ کرد، نظیر فناوری کریسپر (CRISPR) که با تنظیم دقیق ژن ها، بازدهی را به حداکثر می رساند.

علاوه بر این، باید ضمن کاهش سطح فقر و جلوگیری از تخریب زیستگاه های طبیعی، مانع از هدررفت آب آشامیدنی شد، آلودگی هوا را کاهش داد و سایر اثرات زیست محیطی کشاورزی را به حداقل رساند. وایت معتقد است که ما باید هر کاری برای محیط زیست انجام دهیم؛ منظور او از هر کاری، 22 راه حل است که در این گزارش 565 صفحه ای آمده است و باتوجه به هر کشور و منطقه باید تاحدودی هر یک از آن ها اجرایی شوند. در ادامه به تعدادی از این راه حلها اشاره خواهیم کرد:

کاهش یک سوم از غذایی که تخمین زده می گردد، خراب شده یا دور ریخته می گردد

از افزایش واحدهای سردخانه ذخیره انرژی خورشید در مزارع گرفته تا استفاده از ترکیبات طبیعی که مانع از رشد باکتری ها می گردد و آب را در میوه نگه می دارد تا عمر آن ها در قفسه های میوه فروشی افزایش یابد، از جمله پیشرفت هایی هستند که می توان در کل زنجیره تأمین اجرا کرد.

تغییر رژیم مصرف نمایندگان گوشت به سمت غذاهای گیاهی

تهیه گوشت به خصوص گوشت گاو، بز و گوسفند به منابع زیادی احتیاج دارد. برای اینکه جمعیت در سن رشد به گوشت دسترسی داشته باشند، باید سایر مردم گوشت کمتری مصرف نمایند. هم اکنون برگرهایی وجود دارد که 20 تا 35 درصدشان قارچ است و بعلاوه برگرهای گیاهی نیز فراوری می گردد که به مقدار برگرهای گوشتی خوشمزه هستند. طبق گزارش مذکور، دولت ها سالانه حدود 600 میلیارد دلار یارانه به بخش کشاورزی اختصاص می دهند و مبالغی که به فراوری گوشت و لبنیات اختصاص می یابد، باید به تدریج حذف گردد.

بهبود مدیریت ماهیگیری طبیعی و آبزی پروری

با حذف بخش زیادی از یارانه 35 میلیارد دلاری که سالانه به ماهیگیری جهانی اختصاص می یابد، می توان ماهیگیری بیش از حد را کاهش داد. صدور مجوز و اجرای سفت وسخت قوانین منجر به از بین رفتن ماهیگیری غیرقانونی و ثبت نشده شده و مانع از نابودی حدود 11 تا 26 میلیون تن ماهی می گردد. در آبزی پروری می توان از جلبک دریایی، جلبک یا غذاهای ماهی مبتنی بر دانه های روغنی استفاده کرد، به جای اینکه به ماهی های کوچک برای تغذیه غذاهای بزرگ تری مانند سالمون تکیه کرد.

آیا این اقدامات کافی است؟

هانس هرن، رئیس مؤسسه هزاره مستقر در واشنگتن که به خاطر فعالیت هایش به عنوان حشره شناس، برنده جایزه جهانی غذا شده است، می گوید:

من فکر نمی کنم که این گزارش واقعاً نشان دهنده تغییراتی بنیادین برای سیستم جهانی غذا نیست.

سازمان خواربار و کشاورزی، کمیته امنیت جهانی غذا سازمان ملل متحد و سایر سازمان ها، رویکرد بوم شناسی کشاورزی برای فراوری غذا را تأیید نموده اند، اما گزارش مؤسسه منابع جهانی به آن اشاره ای ننموده است. بوم شناسی کشاورزی با تقلید از طبیعت انجام می گردد و دانش ترکیب گیاهان، درختان و حیوانات را جایگزین ورودی های بیرونی مانند کود شیمیایی می نماید تا به این ترتیب بهره وری زمین را افزایش دهد. کمیته امنیت جهانی غذا اخیراً طی گزارشی، به موضوع نحوه تغذیه مردم جهان به صورت پایدار پرداخته است. بر اساس این گزارش، بوم شناسی کشاورزی شامل کل کشاورزی و سیستم های غذایی از فراوری تا مصرف می گردد و به عنوان راهی پیشرو برای ایجاد سیستم های غذایی پایدار به شمار می رود. با این حال، گزارش مذکور اذعان می نماید که کشاورزی بسیار متنوع است و ممکن است تلاشی که در یک منطقه نتیجه می دهد، در جایی دیگر بی نتیجه باشد.

با اینکه اصطلاح بوم شناسی کشاورزی در گزارش مؤسسه منابع جهانی استفاده نشده است، اما بعضی از راه حلهای آن را شاید بتوان بوم شناسی کشاورزی نامید. وایت می گوید:

من فکر می کنم که تأکید بیش از حد بر بوم شناسی کشاورزی به عنوان یک راه حل باعث نادیده گرفته شدن احتیاجهای واقعی به پیشرفت نوآوری های فناوری می گردد.

گرده افشان ها مانند زنبورها و سایر حشراتی که گرده افشانی محصولات را انجام می دهند، نیز حلقه مفقوده بزرگ گزارش مؤسسه منابع جهانی هستند؛ در واقع دمای هوای گرم تر احتمالاً باعث می گردد، پیش از حضور حشرات گرده افشان ، گل ها شکوفه دهند و به همین علت بازدهی محصولات کاهش یابد. نگرانی بزرگ تری هم درباره کاهش تنوع محصولات کشاورزی وجود دارد که اغلب با محصولاتی نظیر ذرت و سویا جایگزین می شوند.

پژوهش تازهی به وسیله ژورنال تغییرات جهانی زیست شناسی صورت گرفته است که هشدار می دهد، کاهش تنوع محصولات کشاورزی به وسیله محدودکردن فرصت های غذایی برای حشرات گرده افشان، آن ها را در معرض خطر قرار می دهد. به همین علت پیشنهاد می نماید با کشت انواع محصولاتی که در زمان های مختلف شکوفه می دهند، منابع غذایی و زیستگاه های پایداتری را در اختیار این حشرات قرار دهیم.

ایده های مفید برای فراوری مواد غذایی

دانیله نیرنبرگ، رئیس و مؤسس سازمان غیرانتفاعی فود تانک (Food Tank) در آمریکا که در پی راه حلها و روش های پایدار زیست محیطی برای کاهش گرسنگی، چاقی و فقر است، می گوید که گزارش مؤسسه منابع جهانی هیچ موضوع تازهی را مطرح نمی نماید. او ادامه می دهد:

خوشبختانه، گزارش های ملموسی وجود دارد که حاوی تعداد زیادی ایده مفید درباره راستا پیش رو هستند. بسیاری از این راه حلها، مواردی هستند که با انجام آن ها، به سمت فراوری غذای پایدار حرکت خواهیم کرد، در عین حال که شغل بیشتر و رشد اقتصادی را هم به وجود می آورند.

اندرو استیر، رئیس مؤسسه منابع جهانی پس از انتشار گزارش تازه این مؤسسه گفته است که علاوه بر دانشمندان، مردم جهان باید با قاطعیت عمل نمایند. او می گوید:

فراوری مواد غذایی و محافظت از زیست بوم باید در تمام سطوح سیاسی، اقتصادی و روش های زراعی گنجانده گردد تا از رقابت مخرب بر سر زمین های گرانبها و آب جلوگیری گردد.