پیرامون آلرژی بیشتر بدانیم - مجله افتخار

پیرامون آلرژی بیشتر بدانیم

آلرژی یا حساسیت واکنشی است که دستگاه ایمنی بدن به هر نوع ماده خارجی مانند مواد غذایی، گرد و غبار، گردهای گل ها و ... نشان می دهد که انواع مختلفی دارد. آلرژی یکی از مهم ترین اثرات جانبی سیستم ایمنی بدن است که در بعضی شرایط ظاهر می شود؛ نوعی اختلال در دستگاه ایمنی بدن و پاسخ شدید دستگاه ایمنی در مقابل بعضی از آنتی ژن ها است. آلرژن ها همان ماده حساسیت زا هستند که باعث ایجاد آلرژی می شوند.

هیستامین آنتی بادی موجود در بدن در واکنش به مواد حساسیت زا ترشح می شود که سبب بروز علایمی مانند تورم، قرمزی، خارش چشم ها، گرفتگی و آبریزش بینی می شود که افراد مبتلا به آلرژی برای مقابله با اثرات شدید هیستامین باید از داروهای آنتی هیستامین استفاده کنند.

انواع آلرژی

کهیر

کهیر ناشی از آنتی ژنی است که وارد منطقه ها خاصی از پوست شده و موجب واکنش هایی می شود. هیستامینی که به صورت موضعی آزاد می شود موجب ایجاد یک قرمزی فوری در پوست می شود و بعد از آن افزایش نفوذپذیری موضعی مویرگ ها منجر به تورم پوست با حدود تعیین به صورت نواحی کوچک در چند دقیقه می شود.

تب یونجه

در تب یونجه واکنش آلرژی در بینی پدیدار می شود. هیستامین آزاد شده در پاسخ به این واکنش موجب اتساع رگ های موضعی و افزایش فشار خون مویرگی می شود. در نتیجه باعث نشت سریع مایع به داخل بافت های بینی شده و مخاط بینی متورم و مترشح می شود.

آلرژی فصلی

این نوع حساسیت با علایمی از جمله عطسه، ترشحات آبکی از بینی، احتقاق بینی، خارش و قرمزی چشم، اشک ریزش، ادم و پرخونی وریدی مخاط بینی و انسداد شیپور استاش، سرفه و فشار در سینوس ها همراه است.

آلرژی فصلی به دلیل گرده افشانی شدت می یابد مخصوصاً در اول صبح و اواخر شب که هوا سردتر است، علایم آلرژی بیشتر خواهد بود. بعضی درختان مانند گردو و نارون در اسفندماه شروع به گرده افشانی می کنند که تا اواسط بهار ادامه می یابد. بعضی در ماه های اردیبهشت و خرداد تا اواسط مرداد ماه گرده افشانی دارند.

آلرژی های فصلی برای بعضی ها در فصل زمستان شروع می شود و برای بعضی دیگر بهار شروع همه چیز است. در زمستان، سرمای هوا به اضافه تراکم گازهای سمی مثل منوکسید کربن و دود حاصل از سوخت ناقص وسایل موتوری و گرمازا سیستم دفاعی را تحریک می نماید و عامل ایجاد حساسیت های پوستی و تنفسی می شود.

در فصل بهار هم گرده افشانی درختان و گل ها باعث ایجاد آبریزش بینی، اختلالات تنفسی به شکل خس خس، بثورات پوستی مثل کهیر و خارش و نهایتا اگزمای مخاطی به صورت تورم و التهاب بروز می نماید. این بیماری در فصل بهار به تب یونجه معروف است. در چنین شرایطی مبتلایان به آلرژی برای حل این مشکل اغلب به داروهای کاهنده عوارض حساسیت یا آنتی هیستامین پناه می برند. اما نکته قابل توجه آن که آیا غذاها می توانند روی شدت و ضعف آلرژی ها تأثیر گذار باشند؟ در این رابطه متذکر می شویم غذاها می توانند با تقویت سیستم ایمنی بدن شدت آلرژی ها را کاهش داده و یا بالعکس با تضعیف کردن سیستم دفاعی، بدن را در مقابل حساسیت های مختلف آسیب پذیر کنند.

آلرژی غذایی

آلرژی غذایی به واکنش بیش از حد دستگاه ایمنی بدن به بعضی مواد غذایی که معمولا بی خطراند اطلاق می شود. این نوع آلرژی شایع ترین انواع آن است و بدن با خوردن بعضی مواد غذایی واکنش نشان می دهد.

بچه هایی که از شیر مادر محروم می مانند و یا غذاهای جامد زودتر از موعد مقرر به آن ها داده می شود مستعد ابتلا می باشند. علایم آن شامل اسهال، نفخ شکم، بثورات شکمی، تورم صورت، دست و پاها، تهوع و استفراغ، آسم، سردرد میگرنی، کهیر و درد شکمی می باشد.

علایم این نوع آلرژی معمولا در عرض چند دقیقه یا تا دو ساعت پس از خوردن مواد غذایی موثر در ایجاد حساسیت، بروز می نماید. این علایم شامل عطسه، سرفه، خارش، تهوع، آسم، سردرد، دردشکمی، بثورات پوستی، انقباض عضلات، اسهال، نفخ شکم، کهیر و تورم صورت ظاهر می شود.

درمان دارویی خاصی برای آن وجود ندارد. تنها جنبه تخفیف علایم را دارد. برترین اقدام ، شناختن مواد غذایی ایجاد آلرژی در خود و اجتناب از خوردن آن هاست.

بعضی از مواد غذایی که ممکن است در افراد مستعد ایجاد آلرژی کنند عبارت اند از: قهوه، شیر گاو، پنیر، تخم مرغ، گوجه فرنگی، بادام زمینی، تخمه آفتابگردان، شکلات، ذرت، هلو، مرکبات و گندم. هم چنین طعم دهنده ها و مواد نگهدارنده ممکن است موجب تشدید علایم شوند. افزودنی های شیمیایی در طولانی مدت از جذب سایر مواد مغذی جلوگیری نموده و کاهش مقاومت سیستم ایمنی بدن را در پی دارند.

مصرف ویتامین های مختلف از جمله آ، ب6، ای و ث و اسیدهای چرب امگا-3 در حد توصیه شده می توانند تا حد قابل توجهی در کاهش واکنش های التهابی آلرژی مؤثر باشند.

غذاهای ضد آلرژی فصلی

ماست: یکی از غذاهای تقویت کننده سیستم دفاعی بدن است. ماست حاوی باکتری های زنده ای است که با ورود به روده میزان گلبول های سفید خون را که مسؤول ایمنی بدن هستند افزایش داده و باعث تقویت سیستم ایمنی بدن می شود. لذا اگر به سرما، گرما و حتی گرده گیاهان حساسیت دارید با خوردن روزانه 2 لیوان ماست می تواند خودتان را در مقابل آلرژی ها بیمه کنید. کسانی که ماست می خورند در برابر گرده گیاهان ایمن تر هستند.

مصرف ماست در روز سطح ترکیبات نامطلوب سولفیتی بدن را که باعث تنفس نامطلوب می شود کاهش می دهد و از سوی دیگر گیرنده های ضد درد سلول ها را تقویت می نماید و شدت درد را در افراد کاهش می دهد. قابل ذکر است برترین ماست برای مصرف، ماست های خانگی یا ماست پاستوریزه می باشد. این نوع ماست ها در مقایسه با ماست های استریل شده به دلیل فرآیند حرارتی کمتر از ویتامین ها و مواد معدنی بیشتری برخوردارند و تازه تر می باشند. در خصوص بعضی ماست های میوه ای نیز متذکر می شویم در این نوع محصولات برای ایجاد رنگ، طعم و ماندگاری بیشتر از اسانس و رنگ های خوراکی و میزانی مواد نگهدارنده استفاده می شود. این مواد همگی خود دارای مواد آلرژن و حساسیت زایی هستند که می توانند بر شدت عوارض آلرژی بیفزایند.

سیر و پیاز

پیاز به دلیل داشتن ماده ای به نام کوئرستین مثل یک ضد آلرژی عمل نموده لذا، خوردن مرتب آن را به افرادی که به مواد محرک حساسیت دارند توصیه می کنیم. اثر پیاز به واسطه مواد گوگردی ضد عفونی کننده قوی خون است. لذا وقتی که به وسیله خون به ریه ها وارد شود می تواند با محرک های مجاری تنفسی مقابله نموده و از شدت آسم، گریپ و ورم گلو بکاهد. سیر نیز یک تقویت کننده بسیار قوی است و ضد باکتری و ضد ویروس است که می تواند با افزایش لنفوسیت T و ماکروفاژها از عوارض آلرژی بکاهد.

نکته قابل توجه آن است که این دو سبزی به دلیل داشتن ترکیبات گوگردی ضد عفونی کننده قوی هستند. لذا خرد نموده یا پوست کنده آن ها در مجاورت هوا می تواند میکروب های محیطی را گرفته و خود منبع آلودگی شوند. لذا بعضی از خانم ها که اقدام به سرخ کردن و فریز کردن آنها به مدت طولانی می کنند باید بدانند که همه این فرآیندها به میزان چشمگیری از خواص درمانی و تغذیه ای این سبزی ها می کاهد و خام آن ها خواص درمانی قوی تری دارد.

مواد غذایی حاوی ویتامین ث

این ویتامین هیستامین را کاهش می دهد و به دلیل خاصیت آنتی اکسیدانی، سیستم ایمنی بدن را تقویت می نماید.

این ویتامین منابع غذایی زیادی را شامل می شود از جمله انواع مرکبات مخصوصا لیمو، انواع فلفل، کلم بروکلی، هویج، سبزی جات برگ سبز. مواد غذایی حاوی فلانوییدها از دیگر یاری کننده ها در تضعیف علایم آلرژی این مواد غذایی هستند. این ترکیبات رنگدانه های طبیعی هستند که موجب کاهش هیستامین شده و به حفظ ویتامین ث یاری نموده و از این طریق موجب کاهش شدت آلرژی می شوند.

منابع غذایی حاوی این ترکیبات عبارت اند از سیب، آلبالو، گیلاس و... .

مواد غذایی حاوی ویتامین ب5

این ویتامین به عنوان ویتامین ضد استرس شناخته شده است. به طور طبیعی فراوری آنتی بادی ها را تحریک نموده و از این طریق به تقویت بدن یاری می نماید. منابع غذایی این ویتامین شامل جگر گوساله، نخود و لوبیای سویا و... است.

روغن های حاوی امگا-3

به افراد مبتلا به آلرژی فصلی توصیه می شود مصرف روغن های امگا-6 مانند روغن ذرت و آفتابگردان را کاهش دهند؛ چه این روغن ها سریع اکسید شده و رادیکال های آزاد را به وجود می آورند و سلول های دفاعی بدن را مورد حمله قرار می دهند. در مقابل مصرف روغن های امگا-3 مانند روغن ماهی و روغن دانه کتان و نیز مصرف آبزیان به میزان زیاد از شدت عوارض آلرژی می کاهد.

لازم به ذکر است بعضی آبزیان پرچرب مانند ماهی تن محتمل است که حاوی هیستامین باشند؛ چه اگر مستعد ابتلا به آلرژی هستید مصرف آن را به حداقل برسانید. هم چنین این شرح ضروری است که بلافاصله پس از خرید ماهی تازه یا منجمد، محتویات شکمی و آبشش های ماهی را تخلیه کنید، چه ماهیانی که به صورت شکم پر نگهداری می شوند حدود 10 برابر بیشتر از ماهی های شکم خالی هیستامین فراوری می کنند. هرچه سایز ماهی کوچکتر باشد میزان هیستامین فراوریی آن ها بیشتر خواهد بود. ضمناً میزان هیستامین در عضلات سفید ماهی بیشتر از عضلات تیره آن است.

زمانی که دچار آلرژی فصلی شدید با استراحت در هوای پاک و دوری از محیط آلوده و تغذیه مناسب و ورزش به راحتی می توان بدن را برای مقابله با عوارض ناشی از آلرژی آماده نمود.

آسم آلرژیک

در فصل بهار، شیوع آسم آلرژیک تشدید می یابد. این نوع آلرژی شایع ترین نوع آسم به شمار می رود. در صورت ابتلا به این بیماری، هرگاه فرد در معرض آلرژن هایی که سیستم ایمنی بدن به آن حساس است قرار گیرد، منجر به حمله آسم می شود. علایم آسم آلرژیک عبار ت اند از سرفه، عطسه، تنگی نفس و... اگر بیماری دارای عود سالانه علایم است با احتمال بیشتر به گرده های فصلی یا محرک های طبیعی واکنش نشان می دهد.

افراد مبتلا لاید تغذیه مناسبی را دنبال کنند. این افراد باید از مواد غذایی حاوی کلسیم مانند فرآورده های لبنی، ماهی ساردین و سالمون با استخوان، ماهی تن، روغن لوبیای سویا، روغن کانولا، سبزی جات برگ سبز تیره مانند کلم بروکلی، مکمل های کلسیمی همراه با مایعات مصرف کنند؛ چه مبتلایان به آسم، از داروهایی استفاده می کنند که ممکن است احتمال بروز پوکی استخوان را در آن ها افزایش دهد.

بیشتر افراد مبتلا به آلرژی در درمان آن ناموفق می شوند. به همین خاطر از بیماری خود بسیار رنج می برند. افراد مستعد به آلرژی باید از عوامل مؤثر در بروز آن دوری کنند این مهم به نوع آلرژی بستگی دارد. اگر فرد به آلرژی غذایی مبتلا است باید سعی کند آن ماده یا مواد غذایی را شناخته و از برنامه غذایی خود حذف کند. البته حذف مواد غذایی باید تحت نظر متخصص صورت گیرد تا بدن با کمبود مواد مورد احتیاج روبرو نشود. در خصوص سایر انواع آلرژی نیز باید از عوامل مؤثر در بروز آن دوری نمود. شستشوی چشم، به ویژه مژه ها با آب جوشیده سرد، و شامپو بچه، بستن کامل چشم ها با چشم بند، استفاده از تهویه هوا و دستگاه بخور، درمان دارویی با استفاده از قطره های استریل چشمی از دیگر اقدامات مؤثر در کاهش علایم آلرژی است.

آسم در بچه ها

آسم معمولا در بچه ها زیر 2 سال دیده نمی شود. این بیماری تمایل به تکرار شدن در نسل های بعد و افراد خانواده دارد و متأسفانه اغلب همراه با سایر اختلالات حساسیتی مانند اگزما و تب یونجه است. به هر حال با بزرگتر شدن کودک بیماری وی تخفیف می یابد. هر چند حملات آسم نگران کننده است اما با درمان و توصیه های پزشکی برطرف شده و عارضه ای بر جای نمی گذارد.

نشانه ها و علایم

- تنفس مشکل؛ بازدم دچار مشکل شده و ممکن است در هنگام دم عضلات شکم به داخل کشیده شوند.

- احساس خفگی

- سرفه های طولانی مدت

- کبود شدن لب ها (سیانوز) که به دلیل کمبود اکسیژن رخ می دهد.

اقدامات مفید و مؤثر

حفظ آرامش و تماس با پزشک معالج مربوطه اولین کاری است که باید در مواقع حملات آسم انجام شود.

تا فاصله رسیدن پزشک، توجه کودک را از حمله آسم به چیز دیگری معطوف کنید تا کودک مشکل خود را فراموش کند. به تجربه ثابت شده که این روش بسیار مؤثر است.

اگر حمله هنگامی اتفاق بیفتد که کودک در رختخواب است، او را بلند نموده و زیر سرش را با چند بالش بالا بیاورید. می توانید کودک را روی یک جایگاه نشانده و از جلو او را به لبه میز تکیه دهید. این عمل به کودک یاری می نماید تا عمل بازدم را راحت تر انجام دهد.

منبع: ماهنامه تغذیه و سلامتی شماره 84

/ج

منبع: راسخون