خبرنگاران شروع موازنه قدرت پکن - واشنگتن در خاورمیانه
به گزارش مجله افتخار، تهران- خبرنگاران- تحلیلگران با این که منافع مالی توافق راهبردی ایران و چین برای دو کشور را قابل توجه می دانند اما اهداف سیاسی در چارچوب رویکرد تقابلی تهران و پکن با واشنگتن را برجسته تر می بینند و تاکید دارند، این مشارکت در بلندمدت صندلی ایالات متحده در کل خاورمیانه را به چالش می کشد.
با ما همراه باشید و با تور ارزان چین از شگفت انگیزترین کشور دنیا دیدن کنید بر روی دیوار چین سلفی بگیرید، از قصر ممنوعه دیدن کنید و در خیابان شانگهای پیشرفته ترین آسیا قدم بزنید.
امضای سند مشارکت راهبردی 25 ساله ایران و چین(Comprehensive Strategic Partnership) با مجموعه ارزیابی هایی از سوی تحلیلگران و رسانه ها همراه بود. عمده تحلیل های کارشناسان و رسانه ها در کشورهای غربی به نگرانی از این شراکت و افزایش قدرت پکن و تهران در زمینه بی تاثیر کردن فشارهای ایالات متحده اختصاص داشته است. در خاورمیانه و شرق اما کارشناسان نگاهی متفاوت تر به این موضوع داشته و در این چارچوب حضور پررنگ تر چین در خاورمیانه را عاملی برای برهم خوردن موازنه قدرت به ضرر ایالات متحده می دانند.
رجحان اهداف سیاسی بر اهداف مالی
گزاره شرقی فوق هنگامی واقع بینانه تر به نظر می رسد که وانگ ئی وزیر امور خارجه چین همان زمان سفر دوره ای را به کشورهای خاورمیانه از عربستان و امارات تا ترکیه و سپس ایران انجام داد و در این سفر، توافقی راهبردی را با مقام های کشورمان به امضا رساند. چین توافقی 25 ساله و 400 میلیارد دلاری را با ایران به امضا رسانده است که به همکاری در زمینه حمل و نقل، انرژی، ارتباطات، دنیاگردی، دفاعی و نظامی و مراقبت های بهداشتی تمرکز دارد. البته این مشارکت، موضوع تازه ای نیست و در سال 2016 رییس جمهوری چین در سفر به ایران آن را مطرح نموده بود.
نشریه آسیا تایمز در خصوص پیغامد های خاورمیانه ای توافق ایران و چین آورده است: سفر دوره ای اخیر وزیر امور خارجه چین به منطقه و امضای توافقات از ابوظبی و آنکارا تا تهران نشان از تاثیر رو به افزایش چین در منطقه دارد. در هر صورت منظور از همه اظهار نظرها و اقدام های سیاسی در این سفر به سوی کشوری خارج از خاورمیانه روانه می شد و در واقعیت هدف تحولات ایالات متحده است.
دیگر نشانه افزایش تنش میان دو قدرت نخست مالی دنیا آن است که ماه گذشته وزرای امور خارجه آمریکا و چین در آلاسکا ملاقات تند و تقابلی را داشتند. اکنون ارتقای روابط با کشورهای خاورمیانه یک توافق برد-برد برای پکن به شمار می رود. چین با این اقدام به آمریکا پیغام می دهد که با رقبا و مخالفان واشنگتن روابطی را برقرار نموده و در حال تشکیل ائتلافی برای خود است. در این شرایط چین برای کاخ سفید گزینه اندکی را باقی می گذارد.
تحلیلگران هدف اصلی و مهم افزایش روابط چین با خاورمیانه به ویژه توافق با ایران را سیاسی می دانند. اگرچه این اقدام پکن دستاوردهای مالی قابل توجهی را برای کشورها به همراه دارد اما مقابله با دخالت کشورها در امور داخلی دیگران و به عبارتی ائتلاف سازی در مقابل ایالات متحده از جمله اهداف رهبران چین به شمار می رود. پیغامد مستقیم این اقدامات تضعیف موقعیت واشنگتن در خاورمیانه خواهد بود.
به نوشته این رسانه شناخته شده در شرق آسیا، از چند سال قبل و در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ، چین اینگونه محاسبه کرد که بهتر است با ایران روابط خود را تقویت کند. اگرچه هنوز جزییات توافق تعیین نیست و این سند تنها نقشه راه همکاری را تعیین نموده است اما در هر صورت توافق ایران و چین پیغامی را برای واشنگتن ارسال می کند. این موضوع به ویژه در شرایط کنونی برجسته تر است زیرا چین و آمریکا هر دو امضا کننده برجام هستند و در خاورمیانه منافع آن ها با هم مطابقت پیدا می کند. تهران در این شرایط می تواند مکانی عالی برای آغاز یک رابطه سازنده و پر امید برای سیاست های پکن در خاورمیانه باشد.
رقابت چین با آمریکا در خاورمیانه
همانگونه که گفته شد در خاورمیانه، توافق چین و ایران و نقش آفرینی پکن باعث افزایش قدرت بازیگری آن در مقابل آمریکایی می گردد که می خواهد عرصه دوقطبی سازی بین المللی را به شرق آسیا و نزدیک مرز های چین منتقل کند. چین در واقع با تقویت ابتکار کمربند و جاده خود کوشش دارد حوزه رقابت با آمریکا را پهناورتر سازد.
تحلیلگر خبرگزاری آناتولی ترکیه نیز بر این باور و نگرش چین به خاورمیانه به عنوان اهرمی برای مقابله با سلطه ایالات متحده در دنیا می نگرد. درواقع جنگ تجاری با ایالات متحده، چین را وا داشت تا منافع خود را در تعامل با ایران و ارتقای ابتکار یک کمربند و یک جاده دنبال کند.
جنگ تجاری که ترامپ با پکن کلید زد موجب شد تا چین جسورانه تر به دنبال نهایی کردن منافع خود با ایران باشد. در ماه های آینده شاهد حضور پررنگ تر چین در منطقه خاورمیانه و کسب نفوذی بیشتر در این منطقه خواهیم بود. یین گانگ اندیشمند چینی در حوزه مسایل بین الملل بر این اعتقاد است پکن پس از ملاقات وانگ یی از خاورمیانه نشان دارد دارای این توانایی است که به عنوان میانجی بین ایران، ایالات متحده و کشور های عربی نقش آفرینی کند. وی بر این باور است سفر دوره ای اخیر وزیر امور خارجه چین به چند کشور خاورمیانه ای هم از تمایل این کشور به ایفای نقشی گسترده تر در خاورمیانه پرده برداری نموده است.
اثرات این توافق برای تهران و منطقه
تحلیلگر خبرگزاری آناتولی بر این اعتقاد است توافق پکن با تهران باعث پایداری مالی ایران می گردد و موازنه کنونی در خاورمیانه را به ضرر ایالات متحده بر هم می زند. علاوه بر این چین با این اقدام خود مانع تاثیرگذاری عمقی و جدی آمریکا بر اقتصاد ایران و وقوع درگیری بیشتر می گردد. علت کوشش پکن آن است که هر درگیری می تواند به منافع چین هم آسیب برساند و باعث کاهش صادرات این کشور و نابودی زیر ساخت ها گردد.
طبق این تحلیل همچنان انرژی، هسته اصلی روابط چین با خاورمیانه را تشکیل می دهد و بر جهت گیری های ژئواستراتژیک پکن در منطقه حاکم است. مهم ترین ابزاری که چین برای ایجاد توزان حتی در مقابل ایالات متحده، هند، استرالیا و ژاپن به کار می برد ابر پروژه جاده و کمربند یا همان جاده ابریشم جدید است.
در واقع این سند همکاری 25 ساله با ایران منعکس کننده اولویت استراتژیک خاورمیانه برای چین است. پس از اجرای این سند تا سال 2045 ما شاهد مشارکت بیشتر چین در امور منطقه به وسیله ایران و دیگر کشورها خواهیم بود. به باور کارشناسان حمایت بیشتر چین از ایران حساب شده است زیرا اهداف هر دو کشور در به چالش کشیدن ایالات متحده همپوشانی دارد. چین ایران را شریک ایده آلی در زمینه رونق و توسعه ابتکار کمربند و جاده خود می بیند و احساس می کند به وسیله ایران می تواند پلی را برای اتصال جنوب و غرب این پروژه ایجاد نماید. ایران هم به عنوان منبع حیاتی انرژی، احتیاج های خود به سرمایه گذاری و زیرساخت را رفع می کند.
روزنامه ساوت چاینا مورنینگ پست هم گزارشی را در زمینه پیغامدهای منطقه ای توافق تهران و پکن منتشر کرد. اگرچه نویسنده گزارش گدالیا افترمن یک تحلیلگر تحصیلنموده در اراضی اشغالی است اما قادر به نادیده دریافت اثرات مثبت این توافق برای تهران و پیغامد های آن برای منطقه نبود و می نویسد: علاقه چین به روابط با ایران ریشه در تامین انرژی دارد زیرا ایران دومین ذخایر عظیم نفت خام را در اختیار دارد و از موقعیت کلیدی در ابتکار جاده و کمربند چین برخوردار است. ایران می تواند گذرگاهی بین چین و پاکستان ایجاد کند و آن را به امارات و عربستان و دیگر کشور های منطقه ارتباط دهد.
چین به صورت سنتی به خاورمیانه به عنوان حوزه نفوذ ایالات متحده می نگرد اما واشنگتن چندسالی است که به شرق آسیا و مرزهای چین تمرکز نموده است. در مقابل مشارکت پکن در خاورمیانه نیز در سال های اخیر بیشتر شده است و می تواند در منطقه چالشی را برای واشنگتن ایجاد نماید. از این رو تحلیلگران روابط چین و ایران را در متن رقابت ابرقدرتی ایالات متحده و چین مورد آنالیز قرار می دهند.
در کل می توان گفت چین به وسیله ایران که بازیگر مهم استراتژیک خاورمیانه به شمار می رود چند هدف خود را برآورده می سازد؛ پکن در بحث انرژی منبع قابل اطمینانی از نفت را برای بلندمدت تضمین می کند و خطر رقابت با آمریکا را کم اثر می کند. از طرف دیگر چین با حضور گسترده تر در خلیج فارس بر تحرکات رقبا به ویژه آمریکا و هند نظارت بیشتری خواهد داشت. هم چنین افزایش تعامل مالی این کشور با خاورمیانه موجب می گردد پکن وظایف بیشتری را در حوزه سیاسی منطقه برعهده بگیرد و کوشش کند تا نظم مورد نظر خود را بر روابط کشور های خاورمیانه حاکم کند. این بدان معنی است که از اعتبار و اهمیت ایالات متحده و نظم مبتنی بر اهداف کاخ سفید در خاورمیانه کاسته می گردد.
منبع: ایرنا